Het satijnen hart

Remco Campert (1929-2022) werd deze eerste maand van 2024 geëerd, onder meer op het literaire festival Writers Unlimited. Een mooie gelegenheid om me aan te sluiten bij de Volkskrant Leesclub en Het satijnen hart opnieuw te lezen. Ik werd weer aangenaam verrast door de stylist die waarachtige mooie zinnen produceert. Zinnen die vaak tegenstellingen bevatten en de thematiek van de roman helder schetsen. Neem alleen al de eerste zin: "'Mijn beste schilderij maakte ik toen ik tegen de zestig was,' zeg ik tegen mijn halfzusje Bettina, terwijl ze een washandje tussen mijn billen doorhaalt." De thema's van het ouder worden; verval van het lichaam; reflectie op eigen werk; en belang van de kunst komen allemaal al aan de orde. Het zuigt je meteen het verhaal in.

Toch zet ik met opluchting dit boek weer terug in de boekenkast omdat bij het herlezen ik me in toenemende mate ongemakkelijk voel over de rollen die Campert aan de vrouwen in het boek toedeelt. Ze komen nagenoeg allemaal alleen in platgeslagen archetypes van o.a. hoer en verzorgende voor. Ze hebben geen eigen kleur en de minachting die de hoofdpersoon voor hen heeft stuit me tegen de borst. Ik vermoed dat Campert die emotie ook wil oproepen en het wakkert de antipathie voor de egocentrische hoofdpersoon Van Otterlo aan. De vrouwen kunnen niet anders dan weggaan of de minachting lijdzaam ondergaan. Het is vreselijk ongemakkelijk om te lezen. Om maar een moderne term te gebruiken, het is Patriarchy in onversneden vorm. De mannen hebben het recht op de grote kunst, het recht om hun lijden breeduit te etaleren en dienen daarbij aanbeden en verzorgd te worden door de vrouwen in hun leven maar zij mogen vooral niet in de weg staan bij het grote creëren en leven. Ik ben er klaar mee. Hup weg met deze achterhaalde wereldbeelden.